Η ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Ας ξεκινήσουμε από τα αυτονόητα. Η φύση δεν παράγει απορρίμματα, αφού στα φυσικά οικοσυστήματα, αυτό που θεωρείται απόβλητο από ένα οργανισμό, αποτελεί χρήσιμη πρώτη ύλη για κάποιον άλλο, και έτσι τίποτα δεν χάνεται και συνεχίζεται αρμονικά ο κύκλος της ζωής.
Οι σύγχρονες ανθρώπινες κοινωνίες διαταράσσουν αυτόν τον κύκλο με τρεις τρόπους.
Πρώτον, ο άνθρωπος έχει δημιουργήσει ένα ευρύ φάσμα ουσιών και υλικών που δεν υπήρχαν στη φύση ή δεν προϋπήρχαν σ’ αυτή τη μορφή. Τα πλαστικά είναι ένα καλό παράδειγμα.
Δεύτερον, οι ρυθμοί παραγωγής απορριμμάτων στις σύγχρονες καταναλωτικές κοινωνίες ξεπερνούν τη δυνατότητα των οικοσυστημάτων να αφομοιώσουν γρήγορα τα απορρίμματα με φυσικές διεργασίες, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση τεράστιων όγκων σκουπιδιών που αποτελούν πλέον ένα μείζον πρόβλημα το οποίο καλούμαστε να διαχειριστούμε.
Τρίτον, αν και εξαρτόμαστε απολύτως από τη φύση για την λήψη των πρώτων υλών που χρειαζόμαστε για την επιβίωσή μας, έχουμε διαχωρίσει τα δύο ρεύματα λήψης και απόρριψης χρήσιμων υλικών, με αποτέλεσμα να επιβαρύνουμε διπλά το φυσικό περιβάλλον.
Τι κάνουμε λοιπόν; Η ορθοδοξία της σύγχρονης Ελλάδας επιτάσσει ως ΄΄λύση΄΄ την ταφή των απορριμμάτων. Αυτή όμως η πρακτική δεν λύνει το γόρδιο δεσμό των απορριμμάτων, αφού δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα στη ρίζα του. Με άλλα λόγια, τα απορρίμματα εμφανίζονται ως πρόβλημα που πρέπει να ξεφορτωθούμε και όχι σαν χρήσιμες και πολύτιμες πρώτες ύλες που μπορούμε και πρέπει να διαχειρισθούμε, αποκομίζοντας πολλαπλά οφέλη (περιβαλλοντικά, κοινωνικά, οικονομικά).
Η ταφή των απορριμμάτων, είτε σε ανεξέλεγκτες χωματερές, είτε σε ελεγχόμενους χώρους ΄΄υγειονομικής ταφής΄΄, έχει δεχθεί, και δικαίως, τα πυρά από πολλές πλευρές. Η σπατάλη πρώτων υλών, η ρύπανση των υπόγειων υδροφορέων από τα τοξικά στραγγίδια, η πρόκληση πυρκαγιών, οι εκλύσεις τοξικών διοξινών από την εκούσια ή μη καύση των σκουπιδιών, η αφόρητη δυσωδία, η υποβάθμιση περιοχών, είναι μερικές μόνο από τις επιπτώσεις της επιλογής αυτής.
ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
Η Ευρωπαϊκή πολιτική για την διαχείριση των στερεών αποβλήτων, περιλαμβάνει τα ακόλουθα σημεία :
· Αξιοποίηση υλικών συσκευασιών με σταδιακή αύξηση της υποχρέωσης ανακύκλωσης των υλικών συσκευασίας
· Ανάκτηση υλικών ή ενέργειας από τα απορρίμματα.
· Υποχρεωτική επεξεργασία των απορριμμάτων πριν από την εναπόθεση τους σε χώρους διάθεσης.
· Σταδιακός περιορισμός των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων προς ταφή και μελλοντικά ταφή μόνον αδρανούς υπολοίπου, αφού από το 2010 η ποσότητα βιοαποδομήσιμων αποβλήτων που οδηγούνται σε υγειονομική ταφή δεν πρέπει να υπερβαίνει το 50 % της ποσότητας βιοαποδομήσιμων αποβλήτων που είχαν παραχθεί το 1995.
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ
Η περίπτωση της Κέρκυρας είναι χαρακτηριστική, με ένα κατ΄ ευφημισμόν Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (Τεμπλόνι Δήμου Κερκυραίων), πάνω από σαράντα ανεξέλεγκτες χωματερές σε όλο το Νομό και δεκάδες σημεία ανεξέλεγκτης ρίψης απορριμμάτων, πολλά από τα οποία εντός ευαίσθητων οικοσυστημάτων (Αλυκές Λευκίμμης, Λίμνη Κορισσίων, Λιμνοθάλασσα Αντινιώτη, Δάσος Αρκουδίλα, κ.α.), συνθέτοντας ένα εκρηκτικό σκηνικό.
Η σταγόνα που θεωρούμε ότι ξεχείλισε το ποτήρι, ήταν το ξεκίνημα για την κατασκευή του έργου ΄΄ΧΥΤΑ ΝΟΤΙΑΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ΄΄ στη θέση Μεσοράχια του Δήμου Λευκιμμαίων, έργο το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαική Ενωση. Τα ερωτήματα που προκύπτουν για τη χωροθέτηση και την κατασκευή του συγκεκριμένου έργου είναι πολλά :
· Η προτεινόμενη θέση είναι κατάλληλη για το εξεταζόμενο έργο ή υπάρχει σοβαρός περιβαλλοντικός κίνδυνος ;
· Εχει γίνει διερεύνηση εναλλακτικών θέσεων και σύγκριση - αξιολόγηση τους, με αντικειμενικά επιστημονικά κριτήρια ;
· Ανταποκρίνονται οι εκπονηθείσες μελέτες στα χαρακτηριστικά (γεωμορφολογικά, γεωγραφικά, χωροταξικά, κ.λ.π.) και στις ιδιομορφίες του προτεινόμενου χώρου ;
· Τα εφαρμοζόμενο πρόγραμμα διαχείρισης στερεών αποβλήτων του Νομού Κέρκυρας, είναι συμβατό με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, αφού δεν περιλαμβάνει κανενός είδους επεξεργασία πριν από την τελική διάθεση των απορριμμάτων ;
Σύμφωνα με την Ελληνική Νομοθεσία, αρμόδιοι φορείς για τη συλλογή και διάθεση των απορριμμάτων στο Νομό Κέρκυρας, είναι οι 13 Δήμοι της Κέρκυρας και ο Σύνδεσμος Καθαριότητας και Προστασίας Περιβάλλοντος Ν. Κέρκυρας. Οι φορείς αυτοί δεν ανταποκρίθηκαν σε καμία περίπτωση στην καθολική απαίτηση των πολιτών για την προστασία του περιβάλλοντος και αποδείχθηκαν πλήρως αναξιόπιστοι ακόμα και σε δράσεις που οι ίδιοι ξεκίνησαν (Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (Κ.Δ.Α.Υ.) Τεμπλονίου που λειτουργεί στο 5 % της δυναμικότητας του, εκατοντάδες Κάδοι Ανακύκλωσης ατάκτως διασκορπισμένοι σε όλη την Κέρκυρα χωρίς κανείς να ενδιαφέρεται για την συλλογή των ανακυκλούμενων υλικών που με μεγάλες προσδοκίες οι κάτοικοι της Κέρκυρας ξεκίνησαν να συγκεντρώνουν).
Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΑΣ
Το σύνθημα ΄΄ΚΕΡΚΥΡΑ ΧΩΡΙΣ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ΄΄ ακούγεται προκλητικό, είναι όμως απολύτως εφικτό. Το να αντιμετωπίσουμε τα σκουπίδια, όχι ως πρόβλημα, αλλά ως πρόκληση, σημαίνει πως ήδη έχουμε κάνει μια μεγάλη στροφή. Μια στροφή που μπορεί να οδηγήσει σε βιώσιμες λύσεις. Αν βέβαια η Πολιτεία, οι 13 Δήμοι της Κέρκυρας και ο Σύνδεσμος Καθαριότητας και Προστασίας Περιβάλλοντος Ν. Κέρκυρας ήταν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους απέναντι στους πολίτες, ένα σημαντικό κομμάτι του προβλήματος θα είχε επιλυθεί.
Η ιεράρχηση που προτείνουμε προκρίνει τη μείωση και τη διαλογή στην πηγή, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση, την κομποστοποίηση και την διαχείριση των ειδικών απορριμμάτων (όπως π.χ. τα ηλεκτρικά - ηλεκτρονικά απόβλητα, τα λάστιχα, τα μπάζα, τα ορυκτέλαια, τα μολυσματικά απόβλητα, κ.λ.π.), έναντι της ταφής, ανεξέλεγκτης ή ΄΄δήθεν΄΄ υγειονομικής. Το τελικό υπόλειμμα μετά την εφαρμογή των παραπάνω είναι ελάχιστο σε όγκο, αδρανές, και μπορεί να διατεθεί με ελάχιστη επεξεργασία και χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.
Για να επανέλθουμε εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε. Δεν θα πάρουμε σωστές απαντήσεις αν δεν θέσουμε τα σωστά ερωτήματα. Στο μόνο λογικό ερώτημα που μπορεί και οφείλει να θέσει κανείς, το ερώτημα δηλαδή ΄΄Ποιός είναι ο πιο ενδεδειγμένος και φιλικός προς το περιβάλλον τρόπος για να διαχειριστούμε τα σκουπίδια μας ;΄΄, η απάντηση είναι μονοσήμαντη.
ΜΕΙΩΣΗ – ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ – ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ
Το τρίπτυχο αυτό εγγυάται την αειφορία και είναι το μόνο που μπορεί να μας οδηγήσει σε ένα βιώσιμο μέλλον και μπορεί να κάνει το ΄΄ΚΕΡΚΥΡΑ ΧΩΡΙΣ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ΄΄ μια πραγματικότητα στα χρόνια που έρχονται.
Η επιλογή είναι δική μας.
Ας ξεκινήσουμε από τα αυτονόητα. Η φύση δεν παράγει απορρίμματα, αφού στα φυσικά οικοσυστήματα, αυτό που θεωρείται απόβλητο από ένα οργανισμό, αποτελεί χρήσιμη πρώτη ύλη για κάποιον άλλο, και έτσι τίποτα δεν χάνεται και συνεχίζεται αρμονικά ο κύκλος της ζωής.
Οι σύγχρονες ανθρώπινες κοινωνίες διαταράσσουν αυτόν τον κύκλο με τρεις τρόπους.
Πρώτον, ο άνθρωπος έχει δημιουργήσει ένα ευρύ φάσμα ουσιών και υλικών που δεν υπήρχαν στη φύση ή δεν προϋπήρχαν σ’ αυτή τη μορφή. Τα πλαστικά είναι ένα καλό παράδειγμα.
Δεύτερον, οι ρυθμοί παραγωγής απορριμμάτων στις σύγχρονες καταναλωτικές κοινωνίες ξεπερνούν τη δυνατότητα των οικοσυστημάτων να αφομοιώσουν γρήγορα τα απορρίμματα με φυσικές διεργασίες, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση τεράστιων όγκων σκουπιδιών που αποτελούν πλέον ένα μείζον πρόβλημα το οποίο καλούμαστε να διαχειριστούμε.
Τρίτον, αν και εξαρτόμαστε απολύτως από τη φύση για την λήψη των πρώτων υλών που χρειαζόμαστε για την επιβίωσή μας, έχουμε διαχωρίσει τα δύο ρεύματα λήψης και απόρριψης χρήσιμων υλικών, με αποτέλεσμα να επιβαρύνουμε διπλά το φυσικό περιβάλλον.
Τι κάνουμε λοιπόν; Η ορθοδοξία της σύγχρονης Ελλάδας επιτάσσει ως ΄΄λύση΄΄ την ταφή των απορριμμάτων. Αυτή όμως η πρακτική δεν λύνει το γόρδιο δεσμό των απορριμμάτων, αφού δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα στη ρίζα του. Με άλλα λόγια, τα απορρίμματα εμφανίζονται ως πρόβλημα που πρέπει να ξεφορτωθούμε και όχι σαν χρήσιμες και πολύτιμες πρώτες ύλες που μπορούμε και πρέπει να διαχειρισθούμε, αποκομίζοντας πολλαπλά οφέλη (περιβαλλοντικά, κοινωνικά, οικονομικά).
Η ταφή των απορριμμάτων, είτε σε ανεξέλεγκτες χωματερές, είτε σε ελεγχόμενους χώρους ΄΄υγειονομικής ταφής΄΄, έχει δεχθεί, και δικαίως, τα πυρά από πολλές πλευρές. Η σπατάλη πρώτων υλών, η ρύπανση των υπόγειων υδροφορέων από τα τοξικά στραγγίδια, η πρόκληση πυρκαγιών, οι εκλύσεις τοξικών διοξινών από την εκούσια ή μη καύση των σκουπιδιών, η αφόρητη δυσωδία, η υποβάθμιση περιοχών, είναι μερικές μόνο από τις επιπτώσεις της επιλογής αυτής.
ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
Η Ευρωπαϊκή πολιτική για την διαχείριση των στερεών αποβλήτων, περιλαμβάνει τα ακόλουθα σημεία :
· Αξιοποίηση υλικών συσκευασιών με σταδιακή αύξηση της υποχρέωσης ανακύκλωσης των υλικών συσκευασίας
· Ανάκτηση υλικών ή ενέργειας από τα απορρίμματα.
· Υποχρεωτική επεξεργασία των απορριμμάτων πριν από την εναπόθεση τους σε χώρους διάθεσης.
· Σταδιακός περιορισμός των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων προς ταφή και μελλοντικά ταφή μόνον αδρανούς υπολοίπου, αφού από το 2010 η ποσότητα βιοαποδομήσιμων αποβλήτων που οδηγούνται σε υγειονομική ταφή δεν πρέπει να υπερβαίνει το 50 % της ποσότητας βιοαποδομήσιμων αποβλήτων που είχαν παραχθεί το 1995.
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ
Η περίπτωση της Κέρκυρας είναι χαρακτηριστική, με ένα κατ΄ ευφημισμόν Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (Τεμπλόνι Δήμου Κερκυραίων), πάνω από σαράντα ανεξέλεγκτες χωματερές σε όλο το Νομό και δεκάδες σημεία ανεξέλεγκτης ρίψης απορριμμάτων, πολλά από τα οποία εντός ευαίσθητων οικοσυστημάτων (Αλυκές Λευκίμμης, Λίμνη Κορισσίων, Λιμνοθάλασσα Αντινιώτη, Δάσος Αρκουδίλα, κ.α.), συνθέτοντας ένα εκρηκτικό σκηνικό.
Η σταγόνα που θεωρούμε ότι ξεχείλισε το ποτήρι, ήταν το ξεκίνημα για την κατασκευή του έργου ΄΄ΧΥΤΑ ΝΟΤΙΑΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ΄΄ στη θέση Μεσοράχια του Δήμου Λευκιμμαίων, έργο το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαική Ενωση. Τα ερωτήματα που προκύπτουν για τη χωροθέτηση και την κατασκευή του συγκεκριμένου έργου είναι πολλά :
· Η προτεινόμενη θέση είναι κατάλληλη για το εξεταζόμενο έργο ή υπάρχει σοβαρός περιβαλλοντικός κίνδυνος ;
· Εχει γίνει διερεύνηση εναλλακτικών θέσεων και σύγκριση - αξιολόγηση τους, με αντικειμενικά επιστημονικά κριτήρια ;
· Ανταποκρίνονται οι εκπονηθείσες μελέτες στα χαρακτηριστικά (γεωμορφολογικά, γεωγραφικά, χωροταξικά, κ.λ.π.) και στις ιδιομορφίες του προτεινόμενου χώρου ;
· Τα εφαρμοζόμενο πρόγραμμα διαχείρισης στερεών αποβλήτων του Νομού Κέρκυρας, είναι συμβατό με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, αφού δεν περιλαμβάνει κανενός είδους επεξεργασία πριν από την τελική διάθεση των απορριμμάτων ;
Σύμφωνα με την Ελληνική Νομοθεσία, αρμόδιοι φορείς για τη συλλογή και διάθεση των απορριμμάτων στο Νομό Κέρκυρας, είναι οι 13 Δήμοι της Κέρκυρας και ο Σύνδεσμος Καθαριότητας και Προστασίας Περιβάλλοντος Ν. Κέρκυρας. Οι φορείς αυτοί δεν ανταποκρίθηκαν σε καμία περίπτωση στην καθολική απαίτηση των πολιτών για την προστασία του περιβάλλοντος και αποδείχθηκαν πλήρως αναξιόπιστοι ακόμα και σε δράσεις που οι ίδιοι ξεκίνησαν (Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (Κ.Δ.Α.Υ.) Τεμπλονίου που λειτουργεί στο 5 % της δυναμικότητας του, εκατοντάδες Κάδοι Ανακύκλωσης ατάκτως διασκορπισμένοι σε όλη την Κέρκυρα χωρίς κανείς να ενδιαφέρεται για την συλλογή των ανακυκλούμενων υλικών που με μεγάλες προσδοκίες οι κάτοικοι της Κέρκυρας ξεκίνησαν να συγκεντρώνουν).
Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΑΣ
Το σύνθημα ΄΄ΚΕΡΚΥΡΑ ΧΩΡΙΣ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ΄΄ ακούγεται προκλητικό, είναι όμως απολύτως εφικτό. Το να αντιμετωπίσουμε τα σκουπίδια, όχι ως πρόβλημα, αλλά ως πρόκληση, σημαίνει πως ήδη έχουμε κάνει μια μεγάλη στροφή. Μια στροφή που μπορεί να οδηγήσει σε βιώσιμες λύσεις. Αν βέβαια η Πολιτεία, οι 13 Δήμοι της Κέρκυρας και ο Σύνδεσμος Καθαριότητας και Προστασίας Περιβάλλοντος Ν. Κέρκυρας ήταν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους απέναντι στους πολίτες, ένα σημαντικό κομμάτι του προβλήματος θα είχε επιλυθεί.
Η ιεράρχηση που προτείνουμε προκρίνει τη μείωση και τη διαλογή στην πηγή, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση, την κομποστοποίηση και την διαχείριση των ειδικών απορριμμάτων (όπως π.χ. τα ηλεκτρικά - ηλεκτρονικά απόβλητα, τα λάστιχα, τα μπάζα, τα ορυκτέλαια, τα μολυσματικά απόβλητα, κ.λ.π.), έναντι της ταφής, ανεξέλεγκτης ή ΄΄δήθεν΄΄ υγειονομικής. Το τελικό υπόλειμμα μετά την εφαρμογή των παραπάνω είναι ελάχιστο σε όγκο, αδρανές, και μπορεί να διατεθεί με ελάχιστη επεξεργασία και χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.
Για να επανέλθουμε εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε. Δεν θα πάρουμε σωστές απαντήσεις αν δεν θέσουμε τα σωστά ερωτήματα. Στο μόνο λογικό ερώτημα που μπορεί και οφείλει να θέσει κανείς, το ερώτημα δηλαδή ΄΄Ποιός είναι ο πιο ενδεδειγμένος και φιλικός προς το περιβάλλον τρόπος για να διαχειριστούμε τα σκουπίδια μας ;΄΄, η απάντηση είναι μονοσήμαντη.
ΜΕΙΩΣΗ – ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ – ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ
Το τρίπτυχο αυτό εγγυάται την αειφορία και είναι το μόνο που μπορεί να μας οδηγήσει σε ένα βιώσιμο μέλλον και μπορεί να κάνει το ΄΄ΚΕΡΚΥΡΑ ΧΩΡΙΣ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ΄΄ μια πραγματικότητα στα χρόνια που έρχονται.
Η επιλογή είναι δική μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου